Aleksandrovac je grad i sedište opštine Aleksandrovac u Rasinskom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine ima 6228 stanovnika.
Grad leži u kotlini imeđu planinskih ogranaka Kopaonika, Jastrepca i Goča, sa desne strane Kožetinske reke.[1]
Aleksandrovac se nekada zvao Kožetin. Isto ime Kožetin danas nosi samo staro selo, koje se nalazi nešto iznad varošice.[1] Naselje je 1. marta 1880. godine proglašeno za varošicu[2], a 19. juna 1882. promenilo ime u Aleksandrovac po kralju Aleksandru Obrenoviću, ukazom kralja Milana[3]. Aleksandrovac se prvi put pominje u povelji Stefana Nemanje 1196. godine, kao naselje Kožetin, u župi Rasini. Malo se zna o ovom naselju u srednjem veku. Naselje se pominje u povelji Đurađa Brankovića, iz 1429. godine. Od 1804. Kožetin sa okolinom učestvuje u bunama protiv Turaka. Mamut-paša Leskovački ga zauzima 1813. Pripojen je Srbiji u sklopu šest oslobođenih nahija 1833. godine. Od tada počinje obnavljanje i izgrađivanje.[1]
Za vreme Prvog svetskog rata dosta je stradao, naročito 1917. za vreme Topličkog ustanka, kada su ustaničke čete razbijene, a bugarski okupator preplavio teren i vršio krvave odmazde nad stanovništvom.[1]
U Drugom svetskom ratu u okolini Aleksandrovca dejstvovao je Rasinski partizanski odred. Aleksandrovac je konačno oslobođen u septembru 1944. godine.[1]
Posle oslobođenja Aleksandrovac postaje središte vinogradarstva i tržište vina, posebno župskog vina. Ovde je razvijeno voćarstvo, gde se posebno ističu kvalitetne šljive kruške i jabuke.[1]
Najpoznatija kompanija je „Vino Župa“ koja se bavi proizvodnjom i prometom vina, alkoholnih pića, sokova, koncetrata i baza. Kompanija „Vino Župa“ spada u 20 najvećih izvoznika iz Srbije. [4]
- „Župska berba“ tradicionalna manifestacija se održava svake godine. Posvećena je početku berbe grožđa, po čemu su Aleksandrovac i Aleksandrovačka Župa nadaleko poznati. Ova manifestacija, osim što promoviše kraj, ima i privredni karakter, jer se na njoj sklapaju mnogi poslovi.[5] Župska berba se održava od 1963. godine.[6]
- Zavičajni muzej župe[7], kompleksni muzej u užem centru grada u kući „popa Marka“. Otvoren je 27. januara 1992. godine. U muzeju se nalaze arheološka, etnografska, i istorijska postavka sa oko 3000 predmeta, fototeka sa oko 6.000 fotografija i negativa i biblioteka sa 1400 knjiga.
- Muzej vinogradarstva i vinarstva smešten u starom podrumu Poljoprivredne škole. Posvećen je istoriji vina i vinograda u Srbiji. Najvredniji predmeti u muzeju su 4 neolitske figure iz vinčanske kulture, pronađeni u Vitkovačkom polju.[8]
- Tvrđava Koznik srednjovekovni grad, jedan od najbolje očuvanih. Nalazi se na 8 km zapadno od Aleksandrovca, na kupastom strmom brdu iznad Rasine, na 992 m.n.v.
- „Poljane“ su stara vinogradarska etno naselja. U Aleksandrovačkoj Župi danas je preostalo 24 poljane, nekada je bilo više od 70. Takvo ime im je dao narod zato što su podignute u atarima izvan sela, na polju, gde se isključivo zasađeni vinogradi. U vreme berbe, dolazili bi ljudi iz okolnih naselja i ostajali tamo do završetka berbe. Poljane su jedinstvena etno naselja u Srbiji, sa karakterističnom arhitekturom, podrumima od kamena, brvnima i talpama, koja su počela da iščezavaju sa pojavom Filoksenove cisterne, pa se danas radi na restauraciji nekih od njih. Npr. poljana u Lukarevini je zaštićena zakonom.
- Manastir Rudenica iz 15. veka severeno od Aleksandrovca, u pravcu Trstenika
- Manastir Drenča u selu Drenča, na 3 km severno od Aleksandrovca sagrađen 1382. godine